“Jouw tuin dat is je levenswerk” zei laatst iemand tegen me. Dat klonk wel goed. Maar kan iets je levenswerk zijn als je er pas twee jaar mee bezig bent? Ik ga op zoek naar de definitie van levenswerk en vind: ‘Werk waaraan iemand het grootste deel van zijn leven gewijd heeft’. Tja, zijn er nog mensen die hun hele leven aan een taak wijden?

Toen de levenstuin nog schapenweitje was, stond de boom er al. Geplant door Wim toen we hier kwamen wonen. Een kastanjeboom omdat Wim iets heeft met kastanjebomen. Maar de boom was ziek. In rap tempo ging zijn gezondheid achteruit. Vorig jaar suggereerde ik nog om de boom om te zagen. Toen zei Wim:" Maar ziekte en dood horen toch bij het leven, die boom hoort in je levenstuin."  Hij had helemaal gelijk natuurlijk en ik keek met andere ogen naar de aftakelende boom. Een paar maanden geleden brak er in een storm een grote tak af. Ik ruimde die tak op en zag hoe zwak de stam was. Tot mijn grote verbazing zegt Wim opeens:"Laten we die boom nu maar omzagen. Ik zal het zoonlief vragen." Ik was inmiddels gehecht geraakt aan de zieke boom en vond dat geen goed idee. Maar toch voelde die boom als 'van Wim' en ik wilde zijn gevoel bij die boom respecteren. Een week later stond zijn zoon hier met een vriend:"We hebben opdracht om een boom om te zagen."  Dat het zo snel zou gaan had ik niet verwacht. En hij was weg voordat ik het besefte. Ik had nog  afscheid willen nemen, maar ik was te laat. De boom lag al in stukken. De markante boom was weg, de plek leeg. Maar ook zag ik meer licht en ruimte. Ik keek meteen al naar wat er nu anders was en waar dat dan weer toe uitnodigde. 

In mei begon het. De zoete geschenkjes van de aardbeienplantjes. De slakken en merels lagen op de loer. Ik deed er een net over en plukte ze 's avonds vóór de grote slakkenvraattocht. Halverwege juni gingen we op vakantie en ik haalde het net eraf. De slakken en vogels konden smullen. Ik dacht dat het seizoen van mijn zomerkoninkjes wel gesloten zou zijn bij terugkomst. Maar niets bleek minder waar. Al de hele maand juli eet ik elke dag beschuitjes met aardbeien. En ze zijn lekker!! 

Twee jaar geleden gingen we in de zomer nog drie weken achter elkaar op vakantie. Ik had toen nog geen 'levenstuin'. Vorig jaar beperkten we ons tot twee keer een weekje weg, eind juli en nog eens in augustus. Toch begon het afgelopen winter weer te kriebelen. We wilden eigenlijk wel graag weer eens een paar weken met een camper op stap. Mijn motto:"Ik wil geen slaaf zijn van mijn tuin", helpt op zulke momenten om een keuze te maken. We huurden een camper voor de laatste twee weken van juni en zijn dus nu weer thuis. Spannend was het wel natuurlijk. Wat tref je aan bij thuiskomst? Nou, dat was een ontplofte tuin!! 

Het regent, het is frisjes, het waait, slakken vreten zich vol en wij? Wij maken ons druk of niet. Over het klimaat, werk, oorlog, verkiezingsuitkomsten, vliegverkeer, woningnood en wat niet. Ik sprak een beller van de Luisterlijn. We hadden het over geloof, over God. God als polariteit van goed en kwaad. De uitdaging van het leven is in zijn ogen het verenigen van de polariteit. Niet vechten, niet veroordelen, nee... het ZIJN en laten zijn, dat is in zijn ogen waar het om gaat. Hij gaf woorden aan hoe ik het diep van binnen voel. De natuur vormt hiervoor een fantastische spiegel. Alles is altijd op zoek naar een evenwicht. We hebben als mens de boel ontzettend uit balans gebracht. Onze behoefte te sturen, te controleren, te beheersen, te helpen.... in hoeverre draagt het bij aan evenwicht?

Als ik kijk naar de groene oase naast ons huis, dan maakt me dat heel blij. Alle bomen, struiken, heggen en de uitzaaisels van vorig jaar.... het groeit en bloeit als kool. De slakken bederven af en toe mijn humeur, maar daar heeft (bijna) elke tuinliefhebber dit jaar last van. Waar slakken niet zo van houden, wordt duidelijk. De leeuwenbekken kon ik zonder zorgen uitpoten. De vingerhoedskruid doet het ook goed. Vandaag veel plezier in de tuin met kleinkinderen. en vriendin Trees die onder de lindeboom kwam zingen voor moeder aarde en moederschap. Prachtig. Vorige week zondag was er een heerlijke yogales van Sandra bij de vijver. We genieten!

Vanochtend vroeg iemand me of ik lekker genoot van de tuinklusjes. "Tussen de buien door", antwoordde ik. Gelukkig groeit en bloeit er ook van alles zonder dat ik me er druk om hoef te maken. ik zie van alles verschijnen wat ik vorig jaar gezaaid of gepoot heb. Een prachtige sering, wilde hyacintjes tussen de hondsdraf en rode tuinmelde bijvoorbeeld. De aardbeiplantjes bloeien al en de aardappels staan al boven de grond. Voor boterbloemen hoef ik ook mijn best niet te doen.

In de weken van regen en heel veel slakken had ik weinig inspiratie om een verhaaltje te schrijven. Maar nu... twee dagen warm en zon, de blaadjes knallen uit hun vel, de kleuren zijn intens, wat is dit genieten. Vandaag liep ik eindelijk weer blij door de tuin foto's te maken.

Af en toe kijk ik foto's van een jaar geleden, of lees ik in mijn tuinlogboek hoe het er vorig jaar rond deze tijd voor stond met mijn tuin. De tuin is dan nog heel leeg en in de kas staan veel blaadjes. Snijsla, spinazie, raapstelen... die deden het vorig jaar erg goed. Nu, een jaar later, is de tuin een echte tuin aan het worden, maar de zaailingen op de bodem in de kas lukken niet zo goed. De snijsla is nu twee keer niet/nauwelijks opgekomen en de spinazie wil ook niet echt. De raapsteeltjes gaan ook maar moeizaam. Gelukkig doen de radijsjes het wel en de zaailingen in bakjes en wc-rolletjes doen het goed. De tuinbonen en lathyrus ga ik morgen buiten poten. Ik heb er de afgelopen week plek voor gemaakt in de border. Daar nam het gras de afgelopen maanden gretig de zwarte aarde weer in bezit, samen met hondsdraf en af en toe een brandnetel. Ik heb er ook uien, bieten en wortelen in gezaaid. Maar die sla en spinazie.... De zaadjes waren volgens verpakking goed tot 2025, maar ik ga toch maar nieuwe kopen. Wellicht heb ik ze niet goed bewaard. 

Eindelijk droge dagen en zonneschijn. Mondjesmaat, maar wat knap ik daar van op. Ik zie in de kas nog te weinig opkomen en mijn tomatenplantjes in de vensterbank lijken vooral op een kindje wat voorzichtig probeert los te staan. Wiebelend staan ze op hun stengeltjes. Ik hoop dat zonneschijn ze nog wat doet aansterken. Maar misschien moet ik ook maar gaan voor een tweede zaaironde. Met de pluksla in de kas heb ik dat vandaag al gedaan. Die kiemblaadjes kwamen voortvarend omhoog, om van de ene op de andere dag te zijn verdwenen. Opgevreten of weggerot? Ik denk het laatste. In de kas hoef ik nog geen water te geven, het grondwater loopt er lekker doorheen.

Als ik door het zompige gras in de tuin loop hoor ik geluid. Het geluid wat ik herken van het strand, of de Wadden bij eb. Het brubbelt, alsof de onderaardse beestjes een luchtje scheppen. Als ik in de tuin een dood blad van de grond raap, zie ik ze. De wormen hoeven met deze nattigheid niet diep te gaan om hun vege lijf te redden van uitdroging. Ze kunnen aan de oppervlakte prima hun werk doen. Plantenresten eten en zorgen dat al die troep van vorig jaar wordt verwerkt tot vruchtbare aarde. Ik geniet van het geluid van brabbelende wormen. Maar die regen, daar heb ik meer dan genoeg van. Gelukkig is het in de kas juist extra knus met het geluid van regen en wind buiten op de glazen cocon. De radijsjes en raapstelen komen al op. De tuinbonen doen ook al hun best. In huis staan de tomaten, aubergines, paprika's en andere warmte minnende planten te ontspruiten. Nu nog wat zon!

Wilg voor wilg wordt hier geknot. Vorig jaar de ene helft nu de andere. Door jaren niet geknot te zijn, zijn de stammen uitgegroeid tot stevige palen. Daar kun je van alles mee doen. Het begon dit seizoen met het maken van een vlechtscherm om een deel van het labyrint. Daarna kwam er een takkenril langs de sloot. Toen verstevigde ik een vluchtscherm wat ik vorig jaar al had gemaakt. Maar afgelopen week ontstond de grootste verrassing. De vuistdikke rechte stammetjes van zo'n 1,5 m lengte kregen een plek als buitenring rond de vierwindrichtingen cirkel. Een fantastisch effect door de verticale accentuering van de cirkel. Daarna hebben we ook nog de vorig jaar al gebouwde 'iglo' gerenoveerd. De plattegrond lijkt nu bijna 'af'.  Vanaf het begin heb ik alles wat er aan vorm ontstond ingetekend op een A4 tje. Ik heb gepoogd het enigszins op schaal te doen, maar pin me niet vast op de millimeter. Rechts op de tekening is het noorden met vijver. Aan alle kanten rondom is er sloot. Middenonder is de ingang. De knotwilgen staan aan de westkant, de bovenkant van de tekening. 

Mijn honger naar levensverhalen is er niet alleen in de tuin; De behoefte om met mensen in gesprek te zijn over wat hen bezighoudt, is er altijd. Gelukkig is er de Luisterlijn waar ik als vrijwilliger 4 uur per week gesprekken kan voeren met mensen die behoefte hebben aan een luisterend oor. In coronatijd heb ik mij als vrijwilliger gemeld bij de Luisterlijn en een online training gevolgd. Inmiddels luister ik al weer drie jaar naar heel verschillende mensen met heel diverse verhalen. Vaak gaat het over eenzaamheid, ziekte, (liefdes)relaties, psychische problemen, zorgen over maatschappelijke veranderingen. Maar er is veel meer, vaak voel ik me een ontdekkingsreiziger aan de telefoon in mijn eigen huis. De gesprekken brengen me in werelden waarvan ik soms niet zou kunnen bedenken dat ze bestaan. 

Hier was 2023 een mooi jaar. De ontwikkeling van de levenstuin brengt veel nieuws rondom ons huis. Een groen weitje werd een bloementuin. En veel meer dan dat. Er kwamen boompjes en struiken, heggetjes, bankjes, kippetjes en veel lieve mensen. Ook groenten. Tot mijn verrassing eet ik nu nog steeds uit eigen tuin. Behalve witlof en spruitjes heb ik nog geen groenten hoeven kopen. En ik vind het mooi dat meer mensen hier van meegenieten. Zoals vanaf begin december een groepje mensen met geheugenproblemen. Ze hebben al geholpen om een heg van wilgentenen te vlechten langs de helft van het labyrint. Ik zou het mooi vinden als dat wat in gang is gezet, zich verder ontwikkelt en dat veel mensen hier van mee kunnen genieten.

Het mag dan wel winter zijn, klusjes blijven er altijd. Het is nu de tijd voor het knotten van de wilgen. We hebben een rij van zo'n 15 wilgen langs de sloot met de buren. Ongeveer 15 jaar geleden hebben we ze als takken in de grond gestoken en inmiddels zijn ze uitgegroeid tot stevige knotwilgen. Dat knotten is best een klusje, vooral als je ze flink laat uitgroeien. Vorig jaar was het vier jaar geleden dat ze hun laatste zaagbeurt kregen. Toen hebben we ze om en om gezaagd, dit jaar is de andere helft aan de beurt. De stammen op de knot zijn inmiddels meer dan stevig. De zoon van Wim vindt het een leuk werkje om de dikke stammen te lijf te gaan. Ik ga voor het kleinere takkenwerk.  

Ik ben de holle woorden moe

Terwijl veel in de tuin op dit moment op instorten staat, de blaadjes vallen, de wurmen door alle regen zelfs bovengronds hun sporen nalaten, bloeien sommige planten vrolijk verder. De laatbloeiers. Ik ben zo'n laatbloeier. De vergelijking met de wereld waarin we nu leven dringt zich aan me op als ik naar de foto met de twee bloeiende leeuwenoren kijk. Ik zie beschadiging, uiteenval, kalende stelen, troebeling. Maar ik zie ook blauwe vlekken in de lucht, zonlicht, groen van nieuw leven, met zelfs nog een bloemknop. Samen met manlief voel ik me die twee bloeiende leeuwenoren. Klein, aangepast aan het seizoen met minder licht. Beschut tegen de storm en hagel door de afgestorven resten om hen heen. Staand op een bedding van nieuw leven. Ik put kracht uit dit beeld.

Hoor de wind waait door de bomen....